Το πρόγραμμα Sound Documentary International Summer Programme του ENS Louis Lumière που πραγματοποιήθηκε το φετινό καλοκαίρι στη Βρέστη της Γαλλίας το αποτέλεσε ειλικρινά μια σημαντική καλλιτεχνική και εκπαιδευτική εμπειρία, η οποία επηρέασε βαθιά την αντίληψή μου για την τέχνη του ηχητικού ντοκιμαντέρ!

Ο πρώτος μήνας επικεντρώθηκε στην εκμάθηση βασικών τεχνικών, με την υπεύθυνη του προγράμματος Frédérique Pressman να μας εισάγει στις θεμελιώδεις αρχές της δημιουργίας ηχητικών ντοκιμαντέρ. Μέσα από συζητήσεις και ανάλυση αποσπασμάτων, κατανοήσαμε τα ηχητικά «υλικά» του ηχητικού ντοκυμαντέρ και τη λειτουργία τους. Οι ασκήσεις ηχογράφησης στο πεδίο, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν αφού μας δόθηκε εξοπλισμός και εκπαιδευτήκαμε στις τεχνικές ηχογράφησης, μας προσέφεραν την απαραίτητη πρακτική εμπειρία. Παράλληλα, τα masterclass από καταξιωμένους επαγγελματίες, όπως ο Simon Decreuze από το Radio France International και ο θρυλικός sound engineer του γαλλικού θεάτρου και κινηματογράφου Daniel Deshayes, μας έδωσαν πολύτιμες γνώσεις σε ποικίλες εκφάνσεις της ηχητικής δημιουργίας, από τη διαδικασία παραγωγής podcast από το
Α ως το Ω, μέχρι τον καλλιτεχνικό, αισθητικό αλλά και φιλοσοφικό ρόλο του ήχου στο θέατρο, τον κινηματογράφο και το ντοκιμαντέρ. Η παρουσίαση του Tony Hayère, ο οποίος μοιράστηκε την εμπειρία του στην Ουκρανία δημιουργώντας ηχητικά ντοκιμαντέρ σε εμπόλεμες ζώνες, με ενέπνευσε βαθιά, τονίζοντας την ηθική ευθύνη του δημιουργού απέναντι στους ανθρώπους και τα γεγονότα που καταγράφει.

Ο δεύτερος μήνας ήταν αφιερωμένος στη δημιουργία του δικού μας ηχητικού ντοκιμαντέρ με αποκλειστική χρήση των ηχητικών υλικών που διδαχτήκαμε κατά τον πρώτο μήνα. Η προσέγγιση που ακολουθήσαμε ήταν κοντά σε αυτή μιας κοινωνιολογικής έρευνας: συμμετοχική παρατήρηση, απομαγνητοφώνηση όλου του ηχητικού υλικού που ηχογραφήσαμε, ανάλυση του υλικού και, τελικά, το μοντάζ του ντοκιμαντέρ. Το θέμα μας έπρεπε να είναι γειωμένο στην τοπική κοινωνία της Βρέστης, και η αυστηρότητα της άσκησης (με διάρκεια έως 15 λεπτά) μας ανάγκασε να επικεντρωθούμε αποκλειστικά στην ουσία του θέματος. Η πρόκληση του να κρατήσουμε ζωντανό το ενδιαφέρον του ακροατή χωρίς τη σύνθεση μουσικής και τη χρήση voice-over, απαιτούσε να χρησιμοποιήσουμε τα ηχητικά στοιχεία με ευρηματικότητα και ακρίβεια. Η Charlotte Rouault (συνυπεύθυνη του προγράμματος) και η Frédérique μας παρείχαν καθημερινή υποστήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας, ενώ στα στούντιο του πανεπιστημίου της Βρέστης (Université de Bretagne Occidentale) ολοκληρώσαμε τις τελικές μίξεις, σε συνεργασία με επαγγελματίες ηχολήπτες για ένα άρτιο αποτέλεσμα. Μετά την ολοκλήρωση της δημιουργίας των ντοκιμαντέρ πραγματοποιήθηκε μία εκδήλωση δημόσιας ακρόασης και των επτά ντοκιμαντέρ που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος, στο πολιτιστικό κέντρο του Πανεπιστημίου της Βρέστης με καλεσμένους από την τοπική κοινωνία (συμμετέχοντες και μη στα ντοκιμαντέρ), τη διευθύντρια και τους ανθρώπους του ηχητικού φεστιβάλ Longueur D’Ondes, κάποιους από τους επαγγελματίες που μας έδωσαν σεμινάρια και φυσικά τους ανθρώπους του Πανεπιστημίου της Βρέστης, αλλά και τη διευθύντρια διεθνών σχέσεων του ENS Louis Lumière, Raïssa Lahcine.

Τέλος, αξίζει να αναφεθρώ και στην παιδαγωγική ομάδα του προγράμματος, η οποία αποτελούνταν από τη Frédérique Pressman, τη Charlotte Rouault και τη Lisa Lamy (υπεύθυνη του τεχνικού σκέλους του προγράμματος). Οι φοβερές αυτές γυναίκες, καλλιτέχνιδες και επαγγελματίες στάθηκαν δίπλα μας ως καθοδηγήτριες και μέντορες,
προσφέροντας όχι μόνο τις τεχνικές και θεωρητικές τους γνώσεις και την πολύπλευρη εμπειρία τους, αλλά και μια σπάνια για την εποχή μας ανθρώπινη και καλλιτεχνική προσέγγιση, κάτι που καθιστά την εμπειρία αυτή ανεκτίμητη!

Σε ευχαριστώ πολύ Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ευκαιρία αυτή που μου έδωσες!

Να είστε σίγουροι ότι δε θα πάει χαμένη!

Με εκτίμηση,
Κωνσταντίνα Σταυροπούλου