Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Με αφορμή το πρωτόγνωρο ξέσπασμα της πανδημίας, το 61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (5-15/11/2020) εμπνέεται από το βιβλίο The fall of public man (Η τυραννία της οικειότητας, εκδόσεις Νεφέλη) του διάσημου αμερικανού καθηγητή Κοινωνιολογίας Ρίτσαρντ Σένετ. Γραμμένο το 1977, το προφητικό αυτό βιβλίο διερευνά την ανισορροπία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, αποκτώντας σήμερα νέες επίκαιρες διαστάσεις.
Μέσα από αυτό το πρίσμα, το Φεστιβάλ ανέθεσε σε 12 εικαστικούς καλλιτέχνες να φιλοτεχνήσουν ισάριθμα πρωτότυπα έργα, το καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε μία 12 ταινίες του Διεθνούς Διαγωνιστικού τμήματος, που περιστρέφονται γύρω από τον θεματικό άξονα «Οικειότητα: Μια σύγχρονη τυραννία». Το Φεστιβάλ έθεσε εξαρχής ως στόχο να παρουσιαστούν τα έργα των 12 καλλιτεχνών σε μια μεγάλη έκθεση που θα φιλοξενούνταν στο MOMus – Πειραματικό Κέντρο Τεχνών (Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης), σε συνεργασία με τον Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (ΜΟΜus) και με την υποστήριξη του Outset Contemporary Art Fund Greece.
Μάλιστα, για πρώτη φορά, έχει υπάρξει σχεδιασμός ώστε η έκθεση να παρουσιαστεί και στην Αθήνα (The Project Gallery, Νορμανού 3, Μοναστηράκι).
Στις εποχές όμως, που ζούμε τα δεδομένα αλλάζουν ραγδαία όχι απλώς από μέρα σε μέρα, αλλά (κυριολεκτικά) από ώρα σε ώρα. Για αυτό τον λόγο, τα έργα των 12 καλλιτεχνών θα εκτυπωθούν σε πολλαπλά αντίτυπα και θα τοποθετηθούν σε μια πληθώρα από ανοιχτούς χώρους της Θεσσαλονίκης: σε πάρκα, πλατείες, αλσύλλια και όπου αλλού μπορείτε να φανταστείτε. Με αυτόν τον τρόπο, τα έργα θα αλληλεπιδράσουν με τους πολίτες στην καθημερινότητά τους, θα συνομιλήσουν απευθείας με το αστικό τοπίο, επαναπροσδιορίζοντας ουσιωδώς και δραστικά τη σχέση μας με τον δημόσιο χώρο.
Οι ταινίες του Διαγωνιστικού και τα έργα της έκθεσης
Μια μεσήλικη γυναίκα, που έχει θυσιάσει τα πάντα για τον έρωτα, χάνει τη γη κάτω από τα πόδια της, όταν η «αδελφή ψυχή» της συμπεριφέρεται σαν να μην έχουν γνωριστεί ποτέ. Μπορεί άραγε ο έρωτας να συμβαδίσει με την πραγματικότητα ή τρέχει πίσω από τη δική του αλήθεια; Ένα οδοιπορικό στην αχαρτογράφητη ζώνη της επιθυμίας, που υπακούει μονάχα στους δικούς της νόμους. Η ταινία Προετοιμασίες για να είμαστε μαζί, άγνωστο για πόσο (Ουγγαρία) της Λίλι Χόρβατ δίνει έμπνευση στην Ιλεάνα Αρναούτογλου για να δημιουργήσει το έργο Α Liminal Embodied Topography.
Ένας έφηβος μετανάστης, που βρισκόταν υπό κράτηση και έχει πέσει σε κώμα κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Δύο αστυνομικοί που εκτελούν περιπολία ρουτίνας σε ένα κακόφημο γκέτο της Κοπεγχάγης. Όταν μαθευτεί ο θάνατος του νεαρού, η κόλαση ξεσπά. Μια καταιγιστική περιπέτεια που αφήνει ένα αιχμηρό κοινωνικό σχόλιο, δίχως να καταφεύγει στον αφελή διδακτισμό και στους μονοκόμματους ορισμούς. Η ταινία Shorta (Δανία) των Άντερς Έλχολμ και Φρέντερικ Λούις Χβιντ δίνει έμπνευση στη Σοφία Ροζάκη να δημιουργήσει το έργο Olly olly oxen free.
Στο κοντινό μέλλον, η Τουρκία βιώνει ένα ανεξήγητο ενεργειακό μπλακ άουτ, που πυροδοτεί βίαιες ταραχές. Τέσσερις χαρακτήρες, σαν περιπλανώμενα φαντάσματα, ισάριθμες όψεις μιας αποπροσανατολισμένης χώρας, που βρίσκεται στο χείλος της έκρηξης. Το πορτρέτο μιας κοινωνίας, γεμάτης αντιφάσεις που βυθίζεται στο σκοτάδι, παρά τις υποσχέσεις για ένα θαυμαστό καινούργιο κόσμο λαμπερής ανάπτυξης. Η ταινία Φαντάσματα στην Πόλη (Τουρκία-Γαλλία-Κατάρ) της Άζρα Ντενίζ Οκιάι δίνει έμπνευση στη Μαρία Βαρέλα να δημιουργήσει το έργο Ghost Tree.
Μια φοιτήτρια Γεωπονίας επιστρέφει στη ρημαγμένη Απουλία, στον ιταλικό νότο, και ξεκινάει μια σταυροφορία για τη σωτηρία των δέντρων της περιοχής. Ένα μυσταγωγικό κράμα κοινωνικού ρεαλισμού και περιβαλλοντικού ακτιβισμού, που υμνεί τη δύναμη της φύσης, εξερευνώντας τα αρχέγονα μυστικά των παγανιστικών παραδόσεων. Η ταινία Σπέρνε τον άνεμο (Ιταλία-Γαλλία-Ελλάδα) του Ντανίλο Καπούτο δίνει έμπνευση στην Ηλιοδώρα Μαργέλλου να δημιουργήσει το έργο Bête Noire.
Ένα σύγχρονο γουέστερν. Ένα σπίτι στην καρδιά ενός αρχέγονου ορεινού δάσους. Ένα βιομηχανικό τέρας επεκτείνεται επιθετικά. Μια κοινωνία σε ατμόσφαιρα εμφυλίου. Κάποιοι σκάβουν για να ξεριζώσουν, ενώ κάποιοι άλλοι για να βρουν τις ρίζες τους. Ένας πατέρας και ένας γιος συγκρούονται μετωπικά. Το δάσος, ως συμπρωταγωνιστής, δίνει την τελική λύση. Η ταινία Digger (Ελλάδα-Γαλλία) του Τζωρτζή Γρηγοράκη δίνει έμπνευση στην Πάολα Παλαβίδη να δημιουργήσει το έργο Airlock / Αεροπαγίδα.
Ένας εξηνταπεντάχρονος ψαράς στη Γάζα είναι ερωτευμένος σαν ξαναμμένος έφηβος. Και άνω που είναι έτοιμος να εξομολογηθεί τα αισθήματά του στην αγαπημένη του, ένα αρχαίο άγαλμα του θεού Απόλλωνα τον μπλέκει σε αδιανόητους μπελάδες. Μια γλυκόπικρη και χαμηλόφωνη δραμεντί με ήρωα έναν αμετανόητο ρομαντικό που μάχεται για την αγάπη, αψηφώντας τα στερεότυπα, την καταπίεση, τον συντηρητισμό. Η ταινία Γάζα, αγάπη μου (Γαλλία-Γερμανία-Παλαιστίνη-Πορτογαλία-Κατάρ) δίνει έμπνευση στον Βασίλη Καρούκ για να δημιουργήσει το έργο Ready to Launch.
Ένας νεαρός Μεξικανός έχει μόλις απελαθεί από τις ΗΠΑ και επιστρέφει στην πατρίδα του. Μια απελπισμένη μάνα αναζητεί τον γιο της, που εξαφανίστηκε ενώ προσπαθούσε να διασχίσει τα σύνορα. Δύο περιπλανώμενα φαντάσματα που βολοδέρνουν σε ένα άχρονο μεταίχμιο, στις άγριες παραμεθόριες ερημιές, όπου βασιλεύουν η βία και η ανομία. Η ταινία Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Φερνάντα Βαλαντές δίνει έμπνευση στον Πέτρο Ευσταθιάδη για να δημιουργήσει το έργο Fake Wall.
Μια πανδημία αμνησίας βρίσκει έναν 40άρη να συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα κατασκευής νέων αναμνήσεων. Πόσο επιλεκτική είναι η μνήμη μας; Θυμόμαστε αυτά που ζούμε ή αυτά που επιλέγουμε να θυμόμαστε; Μπορούμε να ξεχάσουμε αυτά που μας πληγώνουν; Μήπως κατά βάθος δεν θέλουμε να τα ξεχάσουμε γιατί χωρίς αυτά χάνουμε την ύπαρξή μας; Η ταινία Μήλα (Ελλάδα-Πολωνία-Σλοβακία) του Χρήστου Νίκου δίνει έμπνευση στον Αριστείδη Λάππα να δημιουργήσει το έργο Hollow Memory.
Μια εξηντάχρονη γυναίκα, που έχει ασπαστεί το Ισλάμ και μένει στο Ντόβερ της Αγγλίας, πενθεί για τον θάνατο του συζύγου της. Αμέσως μετά την κηδεία, όμως, ανακαλύπτει πως ο εκλιπών είχε μια άλλη, κρυφή ζωή, στην απέναντι πλευρά της Μάγχης. Ένα συγκινητικό δράμα που υφαίνει το πορτρέτο δύο γυναικών, για να αποτυπώσει τον βαθύ δεσμό που τις ενώνει, υπερβαίνοντας τα πολιτισμικά τείχη που υψώνονται μεταξύ τους. Η ταινία Μετέπειτα αγάπη (Ηνωμένο Βασίλειο) του Αλίμ Καν δίνει έμπνευση στη Ζωη Γαϊτανίδου για να δημιουργήσει το έργο Solomon.
Δύο αδέρφια είναι αναγκασμένα να αφήσουν πίσω τους πτώματα, για να φροντίσουν τον ασθενικό μικρό τους αδερφό, ο οποίος τρέφεται αποκλειστικά με ανθρώπινο αίμα. Αυτός ο φαύλος κύκλος αίματος οδηγεί αναπόφευκτα σε μια μετωπική σύγκρουση. Μια βαμπιρική αλληγορία για την οικογενειακή αγάπη που μπορεί να γίνει σαρκοβόρα, αλλά και για την ιερή ανάγκη της αποδοχής του μοιραίου και της απώλειας. Η ταινία Η καρδιά μου δεν χτυπά αν δεν της το ζητήσεις του Τζόναθαν Κουάρτας (ΗΠΑ) δίνει έμπνευση στον Ιάσονα Καμπάνη για να δημιουργήσει το έργο Βιογραφία / Biography.
Ένα ζευγάρι περισυλλέγει νεκρά κατοικίδια από σπίτια των ιδιοκτητών για να τα μεταφέρει στο αποτεφρωτήριο, καθώς και αδέσποτα που έχουν χτυπηθεί από αυτοκίνητα και έχουν εγκαταλειφθεί στον δρόμο. Ένα μάθημα συμβίωσης, μνημόνευσης της ζωής και αποδοχής του θανάτου, που προσπαθεί να βγάλει τον άνθρωπο από το αυτοαναφορικό καβούκι της σκέψης του. Η ταινία Kala Azar της Τζάνις Ραφαηλίδου δίνει έμπνευση στον Ιάσονα Μέγκουλα να δημιουργήσει το έργο Aloe Vera.
Ένας νεαρός άνδρας περνά την πρώτη του νύχτα στην πιο άγρια φυλακή της Ακτής Ελεφαντοστού, έναν μικρόκοσμο με απαράβατα τελετουργικά και άγραφους νόμους. Καθώς το κόκκινο φεγγάρι ρίχνει το απόκοσμο φως του, είναι υποχρεωμένος να διηγηθεί ιστορίες στους συγκρατούμενούς του μέχρι την αυγή. Ένα παραισθησιογόνο και ονειρικό παραμύθι που ψηλαφεί τους αρχέγονους μύθους και μάς βυθίζει στο μυσταγωγικό σύμπαν της μαύρης ηπείρου. Η ταινία Η νύχτα των βασιλιάδων (Γαλλία-Ακτή Ελεφαντοστού-Καναδάς-Σενεγάλη) του Φιλίπ Λακότ δίνει έμπνευση στη Μαργαρίτα Μποφίλιου να δημιουργήσει το έργο Αιματηρές προσφορές / Bloody Offerings.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
