Σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου αναδύονται διαρκώς νέες προκλήσεις, τα κινηματογραφικά φεστιβάλ οφείλουν να λειτουργούν ως φορέας μιας συνολικής αλλαγής, πέρα από τα στενά καλλιτεχνικά όρια και να αγκαλιάζουν δράσεις που στοχεύουν σε ένα πιο αισιόδοξο αύριο. Η πρωτοβουλία film sos αναδεικνύει το ζήτημα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στις κινηματογραφικές παραγωγές. Για το εγχείρημά τους και για ένα κρίσιμο στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε όλοι μαζί, μάς μιλούν η Έμμα Δοξιάδη και η Αλεξάνδρα Ματθαίου, σκηνοθέτιδες, σεναριογράφοι και παραγωγοί.
Το να κάνεις ταινίες –από ένα low budget ντοκιμαντέρ μέχρι υπερπαραγωγές εκατομμυρίων– δεν υπήρξε ποτέ εύκολη διαδικασία. Τα αναρίθμητα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν προσδίδουν κάτι το δονκιχωτικό στην αφοσίωση που απαιτείται προκειμένου να διηγηθεί κανείς μια ιστορία ή να ρίξει φως στις αθέατες πλευρές της πραγματικής ζωής.
Σε μια εποχή όπου βρισκόμαστε πολιορκημένοι από δύο αλληλοτροφοδοτούμενες και ραγδαία αυξανόμενες κρίσεις, την περιβαλλοντική και την κοινωνική, αμέτρητοι παράγοντες περιπλέκουν ακόμη περισσότερο την πραγμάτωση ενός κινηματογραφικού οράματος. Στις πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας και της αναγκαστικής αγρανάπαυσης, μας δόθηκε η ευκαιρία να ξεκινήσουμε έναν διάλογο που οδήγησε σε ένα βαθιά ουσιώδες ερώτημα: πώς ανταποκρινόμαστε ως επαγγελματίες του σινεμά στις απαιτήσεις ενός κόσμου όπου η απειλή της κλιματικής αλλαγής αντιμάχεται διαρκώς τις ελπίδες μας για ένα καλύτερο μέλλον; Ποια είναι η ευθύνη που μας αναλογεί στο εδώ και στο τώρα κάθε φορά που ξεκινάμε να δουλεύουμε για μια νέα ταινία;
Η ιδέα για το film sos γεννήθηκε μέσα από μια άτυπη ανταλλαγή ιδεών για τον τρόπο με τον οποίο έχουμε μάθει να κάνουμε ταινίες. Κάθε κινηματογραφική παραγωγή ισοδυναμεί με ένα ακόμη αποτύπωμα άνθρακα, που αφήνει το στίγμα του ακόμη και αφότου πέσουν οι τίτλοι τέλους. Όποιος από εμάς έχει βρεθεί σε ένα περιβάλλον γυρίσματος μπορεί να συναισθανθεί τη συστηματική και αχρείαστη σπατάλη που συντελείται σε κάθε στάδιο παραγωγής –από την ενέργεια που καταναλώνουν τα φώτα μέχρι το χαρτί στο οποίο εκτυπώνεται ένα σενάριο– ως απόρροια των ασφυκτικών προθεσμιών και των δυσκολιών που αναπόφευκτα προκύπτουν στην προετοιμασία και στα γυρίσματα. Είναι αυτές οι δυσκολίες που καταλήγουν τελικά να βάζουν τη βιωσιμότητα σε δεύτερη μοίρα, ως παράπλευρη απώλεια που θυσιάζεται στον βωμό της καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Πεπεισμένοι ότιοι τακτικές που δεν βλάπτουν το περιβάλλον συνιστούν απαραίτητη εργασιακή φιλοσοφία -και όχι επιλεκτική πολυτέλεια- για κάθε κινηματογραφική παραγωγή στην εποχή μας, αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε το film sos: το πρώτο εγχείρημα στην Ελλάδα που στοχεύει στην προώθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στον οπτικοακουστικό τομέα. Στον κόσμο των ντοκιμαντέρ ειδικότερα, οι συνθήκες ευνοούν τη διεξαγωγή βιώσιμων γυρισμάτων, μιας και τα συνεργεία είναι συνήθως μικρότερα, επιτρέποντας μεγαλύτερη οργανωτική ευελιξία. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες άλλων χωρών και προγράμματα όπως το πιλοτικό Green Screen της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Albert του BAFTA μάς δείχνουν τον δρόμο. Οι πρακτικές που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον, καθώς και ο ενεργός ρόλος των sustainability coordinators, είναι πλέον κοινός τόπος για τις κινηματογραφικές παραγωγές του εξωτερικού. Μήπως έχει έρθει λοιπόν η ώρα για να καλλιεργήσουμε μια αντίστοιχη κουλτούρα και στη χώρα μας, ακολουθώντας μια σειρά από σαφείς και εφαρμόσιμες οδηγίες διεξαγωγής γυρισμάτων; Από την πλευρά μας, πιστεύουμε ακράδαντα ότι πρόσφατη άνθιση που βιώνει η χώρα μας ως κινηματογραφικός προορισμός για μεγάλες παραγωγές καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη προσαρμογής στα σύγχρονα δεδομένα.
Μολονότι η έννοια και το περιεχόμενο της βιωσιμότητα βρίσκονται συνεχώς υπό εξέλιξη, το πλήρωμα του χρόνου έχει φτάσει ώστε το ελληνικό σινεμά να ανταποκριθεί στις ανάγκες των καιρών. Αν το αφήγημα αλλάξει, ίσως αλλάξουμε και εμείς. Πρόκειται για ένα στοίχημα που μπορεί και πρέπει να κερδηθεί.