Σε μια κόλλα χαρτί

Του Γιάννη Σμοίλη

Πώς ελίσσεται το τέρας της γραφειοκρατίας; Με ποιους τρόπους ο κρατικός μηχανισμός τυλίγει τους ανθρώπους και τις ζωές τους σε «μια κόλλα χαρτί»; Απολαύστε με δωρεάν είσοδο ένα ξεχωριστό αφιέρωμα με πέντε ταινίες που κοιτούν κατάματα το «τέρας» κι αποφασίζουν να αναμετρηθούν μαζί του. Πέντε ντοκιμαντέρ για ανθρώπους, δράσεις, εγχειρήματα που αψηφούν καταπιεστικές δομές κι επιμένουν, κόντρα σε όλα, να ανοίγουν μια χαραμάδα στην ελπίδα. Και όχι μόνο «στα χαρτιά»…

Στο  Αποχαιρετιστήριο  πάρτι του Λοχμάν Καλεντί, το σπίτι ενός σημαντικού καλλιτέχνη της Τεχεράνης, το οποίο έχει μετατραπεί σε καλλιτεχνικό εργαστήρι, πρόκειται σύντομα να κατεδαφιστεί. Τα παιδιά του, μαζί με  διάφορους άλλους ευαισθητοποιημένους ανθρώπους, προσπαθούν να αποτρέψουν αυτή την εξέλιξη, απευθύνοντας στο κράτος επιστολή με το αίτημά τους να διατηρηθεί το σπίτι τους ως πολιτιστικό μνημείο. Το γράμμα τους συνοδεύει το ντοκιμαντέρ που βλέπουμε, ως τεκμήριο της προσφοράς του καλλιτεχνικού αυτού οίκου στον πολιτισμό του Ιράν. Μέσα στα πλάνα της ταινίας, ένας ολόκληρος κόσμος δημιουργικότητας, φαντασίας  και ελεύθερης έκφρασης διεκδικεί το δικαίωμά του να υπάρχει. Το Αποχαιρετιστήριο πάρτι αποδεικνύεται κάτι παραπάνω από ένα ακόμα δείγμα κινηματογράφου τεκμηρίωσης, συνιστώντας, καθαρά και επί της ουσίας, μια πολιτική πράξη με πολύ συγκεκριμένη στόχευση. Η τέχνη απέναντι στις ανάλγητες δομές της δημόσιας διοίκησης. Ταυτόχρονα, ένα σχόλιο πάνω στην καλλιτεχνική δημιουργία, μια ενδελεχής παρατήρηση των διακυμάνσεων στην ψυχή του δημιουργού και μια ειλικρινής ματιά στις οικογενειακές σχέσεις ως καλοδιατυπωμένο επιχείρημα για την ανάγκη υπεράσπισης της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Μιας  και περί  υπεράσπισης  ο λόγος, τι πραγματικά συμβαίνει στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις με τους ανθρώπους που έχουν αποφασίσει να μετατρέψουν σε επάγγελμα την υπεράσπιση των άλλων (στην ιδεώδη, τουλάχιστον, εκδοχή αυτού του επαγγέλματος); Μια εξαιρετική ευκαιρία να θέσουμε υπό αμφισβήτηση τα στερεότυπά μας σχετικά με την αστυνομία, το ντοκιμαντέρ Έγκλημα + τιμωρία του Στίβεν Μέινγκ μας συστήνει σε μια ομάδα αστυνομικών στη Νέα Υόρκη, που κάνουν ό,τι μπορούν προκειμένου να πολεμήσουν πρακτικές φυλετικών διακρίσεων στο σώμα. Ρισκάροντας τα πάντα, εφαρμόζοντας τακτικές που θυμίζουν κατασκοπεία, οι άνδρες αυτοί βάζουν την προσωπική τους ηθική πάνω απ’ τις επαγγελματικές τους φιλοδοξίες, εμφατικά προσηλωμένοι στην αρχετυπική ουσία του καθήκοντός τους: την προστασία των αδύναμων κι όλων εκείνων που η φωνή τους δεν μπορεί να ακουστεί δυνατά. Μια αληθινά ηρωική μάχη, όχι μόνο με τον «Λεβιάθαν» ενός, εν πολλοίς, προβληματικού τομέα της δημόσιας διοίκησης αλλά και με τις πρακτικές εκείνες που του επιτρέπουν να διαιωνίζει την αδικία αντί να την καταργεί.

Τα πράγματα, όμως, δεν είναι παντού τόσο ιδανικά. Το 2014, ένας νεαρός από μια υποβαθμισμένη γειτονιά της Βραζιλίας συλλαμβάνεται και δεν τον ξαναβλέπει ποτέ κανείς. Ο πατέρας του, βοηθούμενος απ’ τους δημοσιογράφους μιας τοπικής εφημερίδας, αρχίζει μόνος του μια έρευνα προκειμένου να βρει τον γιο του και, αν είναι νεκρός, να τον θάψει με αξιοπρέπεια. Η Ανησυχία του Μπερνάρ Ατάλ ξεκινάει σαν ντοκιμαντέρ αστυνομικής έρευνας με λογική ρεπορτάζ και εξελίσσεται σε μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα μελέτη πάνω στις αιτίες της αστυνομικής βαρβαρότητας στη Βραζιλία αλλά και στην Αμερική γενικότερα, φτάνοντας να συνδέει την κατάσταση με τις μαύρες ιστορικές σελίδες του ρατσισμού και της δουλείας. Το προσωπικό και το οικουμενικό διαπλέκονται σε μια συγκινητική ιστορία που σταδιακά αφαιρεί πτυχές μιας γνώριμης, εξοργιστικής κατάστασης για να φτάσει άφοβα στον σκοτεινό της πυρήνα.

Κι από το γνώριμο πάμε στο –εν πολλοίς– άγνωστο. Το ντοκιμαντέρ Στα σύνορα του πόνου της Ρουθ Γουόκ προβαίνει σε μια βραδυφλεγή αποκάλυψη  ενός αμφιλεγόμενου, παράξενου φαινομένου που συμβαίνει στη σκιά όσων γνωρίζει η διεθνής κοινότητα για το παλαιστινιακό ζήτημα: παλαιστίνιοι ασθενείς που εισάγονται σε ισραηλινά νοσοκομεία. Πέρα από την καλή θέληση και τις ικανότητες του δυναμικού ιατρικού προσωπικού, προβληματικά ερωτήματα αναδύονται σε σχέση με τις ύποπτα σιωπηλές και ιδιαίτερα κερδοφόρες αυτές σχέσεις μεταξύ των κυβερνήσεων Παλαιστίνης και Ισραήλ. Το Στα σύνορα του πόνου μελετά τους μυστικούς τρόπους με τους οποίους δύο αντίπαλες εξουσίες συνεργάζονται κάτω απ’ το άγρυπνο μάτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκαλώντας εύλογους προβληματισμούς. Σε παγκόσμια πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη, ένα ντοκιμαντέρ που θα ανοίξει συζητήσεις.

Όπως σίγουρα θα συμβεί και με το Ώρες κοινού της Σίλβια Μπελότι. Εκεί, θα παρακολουθήσουμε  τους αγώνες εκατό ανθρώπων που απασχολούνται στο ινστιτούτο για τη δημόσια στέγαση της Νάπολης. Οι σύγχρονοι καφκικοί ήρωες δεν βρίσκονται απαραίτητα έξω απ’ τον «Πύργο» της γραφειοκρατίας, μπορεί να είναι και μέσα σ’ αυτόν: όπως οι κρατικοί υπάλληλοι του Ώρες κοινού, σε μετωπική σύγκρουση με τα κακώς κείμενα της δημόσιας διοίκησης, αποφασισμένοι να βρουν λύσεις στα προβλήματα των πολιτών που ζουν σε κάποια απ’ τα 40.000 σπίτια τα οποία βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία του συγκεκριμένου ινστιτούτου. Παλεύοντας να βρουν μια έξοδο από τους λαβυρίνθους τυποποιημένων διαδικασιών, συνειδητοποιούν ότι το έργο τους δεν θα είναι καθόλου εύκολο. Ο φακός του ντοκιμαντέρ Ώρες κοινού καταγράφει λεπτομερειακά μια τιτάνια προσπάθεια αντιμετώπισης των ανορθογραφιών ενός συστήματος που αδυνατεί να πραγματοποιήσει όσα υπόσχεται.

Φέτος το φεστιβάλ επιχειρεί να αναδείξει πολιτικές, κοινωνικές, ακόμα και ψυχολογικές διαστάσεις του συστήματος δημόσιας διοίκησης σε παγκόσμιο επίπεδο, με μια θεματική ενότητα αφιερωμένη σε σύγχρονους αγώνες. Τόσο μακρινούς αλλά και τόσο κοντινούς μας. Δικούς μας στην ουσία, που τους έχουν αναλάβει άλλοι.

Όλοι οι χώροι προβολής του αφιερώματος «Σε μια κόλλα χαρτί» είναι προσβάσιμοι σε άτομα με αναπηρία.

Είσοδος Ελεύθερη – Για την είσοδο στις προβολές είναι απαραίτητη η έκδοση μηδενικού εισιτηρίου.

Το αφιέρωμα υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.


Thessaloniki International Film Festival