~ του Βασίλη Σερβετά
Η Polaroid αυτή, διάρκειας 71 λεπτών, περιέχει μέσα της μια ολόκληρη ταινία. Το λευκό, που περιλαμβάνει όλα τα χρώματα, μας θυμίζει πως δεν έχει τόση σημασία τι ταινία βλέπουμε, αλλά τι μας κάνει η κάθε ταινία να αισθανόμαστε. Κι αυτό δε μπορεί να το αποτυπώσει κανένα φιλμάκι.
Θέλουμε περισσότερα φώτα στις οθόνες μας. Θέλουμε σινεμά, με κάθε τρόπο.
του Ορέστη Ανδρεαδάκη
Το παρακάτω κείμενο συνομιλεί με τις αφηγήσεις του Η πόλη και η πόλη, ένα πρωτότυπο πολυμεσικό πρότζεκτ που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου και σε συμπαραγωγή με την εταιρεία παραγωγής Homemade Films. Μια εγκατάσταση σε συν-σκηνοθεσία Χρήστου Πασσαλή και Σύλλα Τζουμέρκα, δύο σκηνοθετών που γεννήθηκαν στη Θεσσαλονίκη το 1978 και επιστρέφουν για πρώτη φορά δημιουργικά σ’ αυτή. Ένα κινηματογραφικό σχέδιο μεταξύ μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και ταινίας-δοκιμίου (essay film). Έξι επεισόδια από τη ζωή και τα δεινά που υπέστη η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ενώνονται κινηματογραφικά με την πόλη του σήμερα, δημιουργώντας μια πολυπρόσωπη κινηματογραφική αφήγηση στην οποία δυο πόλεις συνυπάρχουν στο ίδιο πλαίσιο: η πόλη της Θεσσαλονίκης του περασμένου αιώνα και η πόλη της Θεσσαλονίκης όπως είναι τώρα.
Σε έναν ραγδαία μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου αναδύονται διαρκώς νέες προκλήσεις, τα κινηματογραφικά φεστιβάλ οφείλουν να λειτουργούν ως φορέας μιας συνολικής αλλαγής, πέρα από τα στενά καλλιτεχνικά όρια και να αγκαλιάζουν δράσεις που στοχεύουν σε ένα πιο αισιόδοξο αύριο. Η πρωτοβουλία film sos αναδεικνύει το ζήτημα της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας στις κινηματογραφικές παραγωγές. Για το εγχείρημά τους και για ένα κρίσιμο στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε όλοι μαζί, μάς μιλούν η Έμμα Δοξιάδη και η Αλεξάνδρα Ματθαίου, σκηνοθέτιδες, σεναριογράφοι και παραγωγοί.
της Ελίζας Μπενβενίστε
Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές αν όλα αυτά αντισημιτισμός:
Να με ρωτούν αν αισθάνομαι πρώτα «Εβραία» ή «Ελληνίδα». Να ακούω ξανά και ξανά το «για όλα φταίνε οι Εβραίοι» ή το «οι Εβραίοι κρύβονται πίσω από όλα», από ανθρώπους κάθε κοινωνικού και μορφωτικού επιπέδου. Να φωνάζουν οι οπαδοί κάθε απόχρωσης. «Εβραίοι γουρούνια να γίνετε σαπούνια!» κάθε φορά που παίζει η ομάδα τους με τη Μακάμπι. Να με ρωτάει μια φίλη μου, χωρίς κανένα δισταγμό, σε μία βεράντα στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης: «Δηλαδή τώρα, όλα αυτά που λένε για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τους θαλάμους αερίων είναι αλήθεια;». Να με κατηγορούν μεταξύ αστείου και σοβαρού κάθε Πάσχα ότι «εσείς σταυρώσατε τον Χριστό». Να είμαι έφηβη και η μαμά του αγοριού μου να τον πιέζει να χωρίσουμε επειδή είμαι Εβραία. Και το ίδιο να επαναλαμβάνεται και με άλλα αγόρια ή άντρες σε διάφορες φάσεις της ζωής μου. Να ακούν το επίθετό μου στη Θεσσαλονίκη, όπου ζούσαν περισσότεροι από 50.000 Εβραίοι πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και να με ρωτούν από ποια χώρα είμαι. Να έχει εκτοπιστεί η οικογένειά μου σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, να έχει βιώσει πείνα, απελπισία, θάνατο και όσοι επέζησαν να βλέπουν στην τηλεόραση να πωλούνται βιβλία που υποστηρίζουν ότι τίποτα από όλα αυτά δεν συνέβη. Και αυτοί που τα πουλούσαν, λίγο καιρό μετά, να εκλέγονται στην ελληνική Βουλή.
Της Γκέλυς Μαδεμλή
Πώς περιηγείται κανείς στο προσωπικό αρχείο ενός ανθρώπου που άφησε μια ανυπολόγιστου μεγέθους κληρονομιά στην ιστορία του κινηματογράφου και του θεσμού που υπηρέτησε; Πώς μπορούν τα τεκμήρια αυτής της διευρυμένης διαθήκης να φέρουν κοντά τους ανθρώπους που συναντήθηκαν πραγματικά με αυτόν που έφυγε, σε κάποια από τις φαντασιακές ή τις επίγειες ζωές του; Ποιες ιστορίες αφηγούνται τελικά οι συνοδοιπόροι του, ανακαλώντας στοιχεία πέρα από τα λόγια, δηλαδή αισθήσεις και χειρονομίες – ή σκηνικά και props. Και ποιες ιστορίες αφηγούνται τα σπαράγματα με τον γραφικό του χαρακτήρα, οι φωτογραφίες με τα φθαρμένα χρώματα, τα επίσημα κρατικά έγγραφα και οι ανάγλυφες σφραγίδες που νομιμοποιούν κατά περίπτωση τη στάση ή τη μετάβαση; [Aκόμα κι αν για όσους έκαναν το σινεμά βίωμα και μέθοδο, και όχι χόμπι ή επάγγελμα, κάθε μετακίνηση κρύβει το παράδοξο: «I had nowhere to go», θα έλεγε ο Τζόνας Μέκας.]
H ιστορική μνήμη δεν περιορίζεται σε επικεφαλίδες και τοπωνύμια, δεν επιβιώνει σε αγάλματα. Νιώθεις τη μνήμη, τη σωματοποιείς κι αυτός είναι ένας τρόπος να μην ξεχνάς. Το πρωτότυπο πολυμεσικό πρότζεκτ Η πόλη και η πόλη, μια κινηματογραφική ταινία-εγκατάσταση σε συν-σκηνοθεσία των Χρήστου Πασσαλή και Σύλλα Τζουμέρκα, έρχεται αντιμέτωπο με τα ανοιχτά τραύματα της εβραϊκής κοινότητας και μάς ωθεί να κοιτάξουμε κατάματα τις δύσκολες αλήθειες. Με αφορμή το πρότζεκτ αυτό, ζητήσαμε από τη Θεσσαλονικιά δημοσιογράφο -και εγγονή επιζήσασας από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης- Ελίζα Μπενβενίστε, να μάς μιλήσει για όλα εκείνα που διασφαλίζουν ότι κανείς δεν θα προσποιηθεί πως δεν γνώριζε, ότι κανείς δεν θα αναρωτηθεί αν όλα αυτά είναι αλήθεια. Ας πιάσουμε το νήμα από το τέλος, το πρότζεκτ που μας δίνει την ευκαιρία να πάμε ξανά στην αρχή.
Της Τίνας Αντωνάκου
Σας αρέσει να βλέπετε ταινίες; Να διαβάζετε βιβλία; Να πηγαίνετε στο θέατρο και σε συναυλίες; Να μαθαίνετε ανθρώπινες ιστορίες; Να ταξιδεύετε; Πώς θα σας φαινόταν να ακούσετε για όλα αυτά; Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης πρωτοπορεί, καθώς γίνεται ένα από τα πρώτα φεστιβάλ στον κόσμο που εντάσσει στο πρόγραμμά του τα podcast, τα ηχητικά αρχεία που κατέκτησαν τον πλανήτη.
Στο διαγωνιστικό τμήμα του 23ου ΦΝΘ συμμετέχουν 23 podcast, τρία εξ αυτών αγγλόφωνα, ενώ δεκατρία podcast παρουσιάζονται στο εκτός συναγωνισμού τμήμα. Συζητήσεις one-on-one, προσωπικές αφηγήσεις, νοερά ταξίδια, μνήμες, παραδόσεις, cult δημιουργίες, γυναίκες που βρίσκουν τη φωνή τους… Όλα τα podcast του ΦΝΘ παρουσιάζονται σε παγκόσμια πρεμιέρα.
Του Γιώργου Παπαδημητρίου
Σε μια εποχή που παλεύει να αποτινάξει δεσμά και στερεότυπα, η τέχνη του ντοκιμαντέρ επωμίζεται μια ιερή αποστολή: ανοίγει νέους δρόμους, δίνει φωνή σε όσους ένιωθαν φιμωμένοι και εξόριστοι στην ίδια τους τη ζωή. Την ίδια στιγμή, τα κινηματογραφικά φεστιβάλ καλούνται να γίνουν ο φορέας της αλλαγής, το παράθυρο που προσκαλεί το βλέμμα μας να ταξιδέψει σε κόσμους πολύχρωμους, αυτόφωτους και παραγνωρισμένους. Η σημασία ενός βραβείου όπως το Mermaid Award υπερβαίνει κατά πολύ την ανάδειξη και επιβράβευση των κινηματογραφικών αρετών, της σκηνοθετικής μαεστρίας, της καλλιτεχνικής αρτιότητας – χωρίς φυσικά να παραγνωρίζει οτιδήποτε από τα παραπάνω. Οι δώδεκα ταινίες που διαγωνίζονται για το Mermaid Award του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ξεδιπλώνουν ιστορίες θάρρους και αυταπάρνησης, ιστορίες διαφορετικότητας και αυτοπροσδιορισμού, σκιαγραφώντας τους πρωταγωνιστές ενός αγώνα που ξεκινά από το προσωπικό και καταλήγει στο πανανθρώπινο.
Της Λήδας Γαλανού
Η προφανής απάντηση είναι όχι. Η λιγότερο προφανής είναι… υπήρχαν τα Απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη. Η αφήγηση του Στρατηγού, εικονογραφημένη σε ύφος συγχρόνως ναΐφ και κυβιστικό, από τον Παναγιώτη ή/και τον Δημήτριο Ζωγράφο. Μια αποτύπωση των στιγμιοτύπων από τις μάχες της επανάστασης, βασισμένη στην πραγματικότητα και εμπλουτισμένη με μυθοπλασία, με χιούμορ, με σπλάτερ, με προσωπική ματιά, με συναίσθημα. Άρα, ένα «πρώιμο ντοκιμαντέρ», περίπου εβδομήντα χρόνια πριν τη γέννηση του κινηματογράφου. Αυτή ήταν η σκέψη πίσω από την απόφαση του Φεστιβάλ να τιμήσει την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821, όχι με ρετρό ταινίες ούτε με ένα ακόμη φουστανέλα γουέστερν –παρότι πάντα ευπρόσδεκτα– αλλά με κάτι παραδοσιακό και φρέσκο μαζί. To e21, μια εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα, ζωντανεύει αυτούς τους συναρπαστικούς πίνακες στο σημερινό –αστικό ή βουκολικό– τοπίο, τους χαρίζει τρισδιάστατη μορφή, τους δίνει νέα ανάσα.