Ηθοποιός-φαινόμενο του παγκόσμιου κινηματογράφου, η χαρισματική κι αγαπημένη Τίλντα Σουίντον πρωταγωνιστεί στο αφιέρωμα «Τίλντα Σουίντον: ένα ξωτικό στο σινεμά» που παρουσιάζει η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης από την Κυριακή 26 Νοεμβρίου έως και την Τρίτη 28 Νοεμβρίου 2017, στο σινεφίλ στέκι της, την αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι).

Είμαι ο έρωτας / Io sono l’amore (Ιταλία, 2009)
Σκηνοθεσία: Λούκα Γκουαντανίνο / Luca Guadagnino. Σενάριο: Luca Guadagnino, Barbara Alberti
Με τους: Tilda Swinton, Flavio Parenti, Edoardo Gabbriellini, Alba Rohrwacher. Έγχρωμη, 120΄.

Σε έναν από τους σπουδαιότερους ρόλους της καριέρας της, η Τίλντα Σουίντον υποδύεται την Έμα, μία γυναικά ρώσικης καταγωγής, η οποία ζει για χρόνια στην Ιταλία μαζί με τη μεγαλοαστική οικογένεια του συζύγου της.
Ο ταχύτατα ανερχόμενος Λούκα Κουαντανίνο, μας εισάγει από το πρώτο κιόλας λεπτό στο εσωτερικό του αριστοκρατικού σπιτιού της οικογένειας Ρίκε, όπου με ένα εντυπωσιακό στιλιζάρισμα οι αρχικά ασπρόμαυρες εικόνες ενός χιονισμένου Μιλάνου αποκτούν χρώμα μόλις η κάμερα τρυπώσει στην μεγαλοπρεπή οικεία. Η οικογενειακή εστία είναι ο βασικός άξονας πάνω στον οποίο κινείται η ιστορία του Κουαντανίνο. Όλα τα μέλη της οικογένειας Ρίκε είναι συγκεντρωμένα στο σπίτι, θυμίζοντας ένα ενιαίο ανθρώπινο σώμα. Υπάρχει, όμως, ένα μέλος που φαίνεται να περισσεύει, μία “παραφωνία” στη φαινομενικά άρτια εικόνα της οικογένειας. Η Έμα, της Τίλντα Σουίντον, φαντάζει ξένη και απόκοσμη μέσα στο υπέρογκο σπίτι των Ρίκε. Μία ηρωίδα βγαλμένη από ελληνική τραγωδία, αναζητάει την ελευθερία που φοβάται να διεκδικήσει. Στο πρόσωπο του καινούργιου σεφ της οικογένειας θα γνωρίσει τον έρωτα και την πιθανότητα να ξεφύγει από μία κοινωνία που την αντιμετωπίζει ως διαφορετική.

Επηρεασμένος από τον Βισκόντι και τον Χίτσκοκ, ο Λούκα Κουαντανίνο συνθέτει ένα αριστουργηματικό φιλμ ποιητικού ρεαλισμού. Η ερμηνεία της Τίλντα Σουίντον-για την οποία έμαθε να μιλάει ιταλικά και ρώσικα- είναι συγκλονιστική. Η κάμερα του Κουαντανίνο είναι εστιασμένη σχεδόν εξ ολοκλήρου στο πρόσωπο της, που σαν καμβάς ζωγραφικής μεταβάλλεται και συνεχώς εξελίσσεται.

Καραβάτζιο / Caravaggio (Μεγάλη Βρετανία, 1986)
Σκηνοθεσία-σενάριο: Ντέρεκ Τζάρμαν / Derek Jarman. Με τους: Tilda Swinton, Sean Bean, Garry Cooper, Nigel Terry. Έγχρωμη, 93′.

Δεν θα μπορούσε να λείπει από το αφιέρωμα της Ταινοθήκης το ντεμπούτο της Τίλντα Σουίντον στον κινηματογράφο. Το Καραβάτζιο του Ντέρεκ Τζάρμαν έμελλε να είναι η αρχή μίας πολύχρονης συνεργασίας μεταξύ της ηθοποιού και του σπουδαίου σκηνοθέτη.

Ένας από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες στην ιστορία, ο Καραβάντζιο, σφράγισε την εποχή του Μπαρόκ και ενέπνευσε ένα ολόκληρο κίνημα ζωγραφικής, τον “καραβατζισμό”. Χρησιμοποιώντας το σκοτάδι για να τονίσει τα πρόσωπα των πορτραίτων του, δημιούργησε πίνακες τόσο ρεαλιστικούς που αγγίζουν τα όρια της ιστορικής αναπαράστασης.

Η πολυτάραχη και σύντομη ζωή του, σε συνδυασμό με τη μπαρόκ αισθητική που διέπει το έργο του δεν θα μπορούσαν παρά να εμπνεύσουν έναν κινηματογραφιστή σαν τον Τζάρμαν. Για αυτό και στο φιλμ του καταφέρνει την απόλυτη ισορροπία ανάμεσα στο έργο του σπουδαίου ζωγράφου και στο πάθος του για ζωή. Η χαλαρή αφηγηματική δομή του φιλμ, θυμίζει τον πειραματικό κινηματογράφο που χαρακτηρίζει το μετέπειτα έργο του Τζάρμαν, η ταινία όμως δεν εντάσσεται σε αυτό το είδος. Οι σκηνές που ο Καραβάτζιο τοποθετεί τα μοντέλα στον καμβά του και τα ζωγραφίζει θεωρούνται μέχρι και σήμερα από τις καλύτερες στη φιλμογραφία του Τζάρμαν. Στο εικαστικό αυτό ντελίριο η Τίλντα Σουίντον ερμηνεύει την τραγική φιγούρα της Λένας, μούσα και ερωμένη του Καραβάτζιο.

Ο νεαρός Αδάμ / Young Adam (Μεγάλη Βρετανία, 2003)

Σκηνοθεσία-σενάριο: Ντέιβιντ Μακένζι / David Mackenzie.
Με τους: Tilda Swinton, Ewan McGregor, Emily Mortimer. Έγχρωμη, 98ʹ

Μια κινηματογραφική συνομωσία Σκοτσέζων με σκοπό να μας καταπλήξουν με την απλότητα, την ορμέμφυτη ζωική επιθυμία, αλλα και τον μποέμικο τρόπο που έχουν οι Σκοτσέζοι απέναντι στην ζωή και τα ένστικτα.
Πέντε Σκοτσέζοι λοιπόν κι ένας Αμερικάνος τζαζίστας στην μουσική, δημιουργούν μέσα απο σκηνές χωρίς σκηνοθετικές εξάρσεις και ανώφελους εντυπωσιασμούς, το τέλειο κινηματογραφικό τοπίο για να εξελιχθεί μια ιστορία μυστηρίου, ενοχής και υποδόριου πάθους, πάνω σε ένα ποταμόπλοιο που κουβαλάει κάρβουνο απο το Εδιμβούργο στη Γλασκώβη.
Πέρα απο την ιστορία αυτή καθαυτή, που βασίζεται στο μυθιστόρημα του μπητ Σκοτσέζου συγγραφέα Alexander Trocchi, o νεαρός -το 2003 – Σκοτσέζος σκηνοθέτης David Mackenzie επιλέγει ένα προκλητικό κάστ, για βασικούς ερμηνευτές, τρεις εμβληματικές προσωπικότητες ανόμοιες αλλά εξίσου sui generis για τους τρεις βασικούς ρόλους της ταινίας, κι ανάμεσά τους η απίστευτη φύση της Σκοτίας, οι μεθυσμένες νότες του David Byrne και η πλοκή που εξελίσσεται, στιγμή την στιγμή, πλάνο το πλάνο, βλέμμα το βλέμμα εκτοξεύοντας την αδρεναλίνη και δημιουργώντας μοναδικές στιγμές ασφυξίας και πόθου.

Βασική κινητήρια δύναμη όλων αυτών των αντικρουόμενων συναισθημάτων του θεατή είναι βεβαίως η ονειρική Τίλντα Σουίντον στον πιο down to earth ρόλο της καριέρας της. Με εξαιρετική προσήλωση στις σκηνοθετικές οδηγίες απενδύεται όλη την μαγική εξωκοσμική της αύρα και μεταμορφώνεται σε μια απαρατήρητη σύζυγο καρβουνιάρη, αδιάφορη γραμμική περσόνα της σκοτσέζικης επαρχίας της δεκαετίας του 50, με ανεξέλεγκτα καταπιεσμένα πάθη και μια σκληρότητα επιβίωσης που σχεδόν σοκάρει τους θαυμαστές της. Αντρας της είναι ο Peter Mullan γνωστός στην Αγγλία απο τις δικές του σκηνοθετικές απόπειρες αλλα και σαν ηθοποιός της ανεξάρτητης σκηνής και το τρίτο πρόσωπο, ο εν δυνάμει ήρωας, που ταράζει τα νερά της ζωής του ζευγαριού, ο Ewan McGregor, ήδη ένα απο τα περιζήτητα sex symbol της εποχής στον πιο δισυπόστατο ρόλο της καριέρας του, αυτόν του άγνωστου, περίεργου και σαν σφίγγα απόμακρου Τζόε.

Αυτή η τρομερή ομάδα των συντελεστών , παραδίδεται στην μουντή φωτογραφία του Giles Nuttgens και δημιουργεί την απαραίτητη και ικανή συνθήκη να βυθιστούμε στην ομιχλώδη μουντή, σιωπηλή καθημερινότητά τους, καθιστώντας μας συνεργούς – αν όχι τους απόλυτους ενόχους μιας; Επαρχιακής ύβρεως, καθώς παρατηρούμε όλα όσα συμβαίνουν -ή ακόμη πιο δύσκολα, δεν συμβαίνουν – αλλά υπονοούνται, σε μια ιστορία με αμφιλεγόμενη κάθαρση κι ακόμη πιο διφορούμενη ηθική.

Η ταινία ο Νεαρός Αδάμ αντιμετωπίστηκε στην εποχή της με αμφιβολία, συμπλεγματικά παραληρήματα για τις ερωτικές της σκηνές, καυστικά σχόλια για τις κόντρα ερμηνείες της Τίλντα Σουίντον και του Ηβαν Μακγκρέγκορ, αλλά ο χρόνος, η πορεία όλων και κυρίως του σκηνοθέτη και του διευθυντή φωτογραφίας, δικαίωσε όσους απο την αρχή υποστήριξαν, ότι πρόκειται για ένα στιβαρό έργο, με γερές σεναριακές δομές, αρχετυπικούς ήρωες και κοινωνικοπολιτικούς συμβολισμούς που στέκουν επίκαιρα επώδυνοι ως τις μέρες μας.