του ΓΙΏΡΓΟΥ ΚΡΑΣΣΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Ο ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτης, βραβευμένος με Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ για τον Όρμο, κι ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους των ημερών μας επιλέγει για το 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ δέκα σημαντικά φιλμ για να τα παρουσιάσει στο κοινό της Θεσσαλονίκης, θέλοντας μέσα από αυτά να μας αλλάξει για πάντα.
Τα λόγια του Λούι Ψυχογιού δεν αφήνουν καμία απολύτως αμφιβολία για τους λόγους που κάνει το δικό του σινεμά. Τίποτα λιγότερο από κάτι τόσο φιλόδοξο όσο να κάνει τη διαφορά, να αλλάξει νοοτροπίες, να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πως ακόμη και η πιο μικρή πράξη μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο. Τα ντοκιμαντέρ του Λούι Ψυχογιού μιλούν για ζητήματα που μας αφορούν όλους, τη σχέση μας με τον πλανήτη στον οποίο κατοικούμε, το αποτύπωμα που αφήνουμε, τις πληγές που θα πρέπει να προσπαθήσουμε να γιατρέψουμε, είναι όμως πάνω απ’ όλα απόλυτα προσωπικά. Στα τρία φιλμ που έχει σκηνοθετήσει μέχρι σήμερα, τα Ο Όρμος, Racing Extinction και The Game Changers, μπλέκεται ο ίδιος επί προσωπικού, είναι οι δικές του ανησυχίες που μεταμορφώνουν την κάμερά του σε εργαλείο ενός σινεμά με σκοπό και «ατζέντα», με συνείδηση της ευθύνης που συνεπάγεται η δύναμη του μέσου. Στον Όρμο μέσα από ένα ντοκιμαντέρ-θρίλερ κατόρθωσε να αναδείξει σε παγκόσμιο ζήτημα τη σφαγή των δελφινιών στον όρμο Ταΐτζι της Ιαπωνίας, αλλά και τον κίνδυνο που ελλοχεύει για την υγεία η κατανάλωση του μολυσμένου από υδράργυρο κρέατός τους. Το Racing Extinction κατέγραψε τις προσπάθειες μιας ομάδας ακτιβιστών να αφυπνίσουν τον κόσμο και να σταματήσουν αυτό που μοιάζει να είναι η μεγαλύτερη εξαφάνιση ειδών στην ιστορία. Το The Game Changers θέλησε να αντιμετωπίσει τον μύθο που θέλει το κρέας να είναι απαραίτητη τροφή για την επιβίωση του ανθρώπου και υγιεινή διατροφική επιλογή. Όλα τα παραπάνω είναι ζητήματα που τον αφορούν απόλυτα, ξεκινώντας από την αγάπη του για τον ίδιο τον πλανήτη μας και τη θάλασσα που τον έφερε αρχικά στην περιπέτεια του Όρμου, μέσα από τη δημιουργία της Oceanic Preservation Society, ενός οργανισμού για τη σωτηρία των ωκεανών που ίδρυσε με τον (δισεκατομμυριούχο) Τζιμ Κλαρκ όταν αναρωτήθηκαν ποιος θα έκανε κάτι για την προστασία τους και η απάντηση που έδωσαν ήταν «εμείς οι δύο». Η αφύπνιση του κοινού μέσα από τα ντοκιμαντέρ ήταν ο τρόπος που θέλησαν να το κάνουν, αφού ο Λούι Ψυχογιός ήταν ήδη ένας από τους πιο διάσημους φωτογράφους της Αμερικής, έχοντας προσληφθεί από το National Geographic σε ηλικία μόλις 23 χρονών κι αφού είχε ήδη κερδίσει μια σειρά από φωτογραφικά βραβεία στη διάρκεια των σπουδών του. Και πολύ πριν ξεκινήσει να κάνει σινεμά είχε πάρει μια γεύση για το πώς ακόμη και οι προσπάθειες λίγων ανθρώπων ή η ευκαιρία να αναδείξεις ένα πρόβλημα σε ένα κοινό που συχνά το αγνοεί μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Η πρώτη του δουλειά για το περιοδικό ήταν ένα θέμα για τα σκουπίδια που πρότεινε ο ίδιος, σε μια εποχή που σε ολόκληρη την Αμερική υπήρχε μόνο ένα υποχρεωτικό πρόγραμμα ανακύκλωσης. «Ο τίτλος που πρότεινα ήταν ‘‘Αστικά Μεταλλεύματα’’ για να δώσω την αίσθηση ότι όλα αυτά που πετούσαμε στα σκουπίδια ήταν στην πραγματικότητα πολύτιμα. Κατέληξε να είναι στο εξώφυλλο του περιοδικού και να διαβαστεί από 44 εκατομμύρια ανθρώπους.Δεν θέλω να πω ότι λόγω αυτού του άρθρου άλλαξε ο κόσμος, αλλά σίγουρα έπαιξε έναν ρόλο στην αλλαγή. Όταν βλέπεις εικόνες από κάτι τόσο επίμαχο όσο τα σκουπίδια στο εξώφυλλο του αγαπημένου σου περιοδικού, σε κάνει να αλλάζεις γνώμη για τον τρόπο που σκέφτεσαι. Για πολλούς ανθρώπους ήταν η πρώτη φορά που σκέφτηκαν ότι τα σκουπίδια μπορεί να έχουν αξία. Και τώρα, κάθε φορά που βλέπω κάδους ανακύκλωσης σχεδόν παντού, νιώθω ότι συνέβαλα κι εγώ λίγο σε αυτό. Και αυτή η διαδρομή με βοήθησε να καταλάβω πως μια δυνατή ιστορία και μια σειρά από εξίσου δυνατές εικόνες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο». Κι έτσι εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, πολύ πριν o Όρμος φτάσει στα φεστιβάλ και τις αίθουσες του πλανήτη, πριν κερδίσει κάθε πιθανό βραβείο, μέχρι το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ, ο Λούι Ψυχογιός ήξερε πως ο τρόπος του για να προσφέρει ο ίδιος κάτι στον αγώνα για αλλαγή δεν ήταν άλλος από τα ντοκιμαντέρ.
Έχοντας εκπαιδευτεί από τη δουλειά του ως φωτογράφου να συλλαμβάνει την ουσία όχι απλά της πραγματικότητας μα και ιδεών μέσα από εικόνες και οδηγούμενος από τη δική του τελειομανία να εξαντλεί την ερευνητική του ικανότητα εμβαθύνοντας στο θέμα του, ο Ψυχογιός αφιέρωσε όλη του την ενέργεια στα βαθιά πολιτικά του ντοκιμαντέρ, ξέροντας πολύ καλά γιατί κάνει σινεμά. «Ο στόχος μου είναι να κάνω ταινίες που δεν φέρνουν μόνο συνειδητοποίηση κι αφύπνιση, μα που εμπνέουν τους ανθρώπους να παρακινηθούν και να αλλάξουν τον βηματισμό τους στο παράλογο μονοπάτι στο οποίο βρίσκεται η ανθρωπότητα. Για μένα οι ταινίες δεν είναι απλά διασκέδαση. Είναι το πιο δυνατό όπλο στον πλανήτη. Ένα όπλο μαζικής δημιουργίας».
Στο 21ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ο Λούι Ψυχογιός θα είναι παρών με ένα ολόκληρο τέτοιο «οπλοστάσιο», αφού κλήθηκε να επιλέξει δέκα από τα πιο σημαντικά κατά τη γνώμη του ντοκιμαντέρ και να τα παρουσιάσει στο κοινό. Η επιλογή του αποτελείται από φιλμ στο ίδιο μήκος κύματος με τα δικά του, που θα μπορούσαν να ιδωθούν ως προπομποί ή επίγονοί τους, ταινίες που φιλοδοξούν να σας κάνουν να αλλάξετε τον τρόπο που βλέπετε τον κόσμο. Και ίσως στη συνέχεια να σας πείσουν να προσπαθήσετε να αλλάξετε τον κόσμο. Όπως γράφει ο ίδιος ο Λούι Ψυχογιός στον Α΄ Κατάλογο του φεστιβάλ: «Τα ντοκιμαντέρ σε αυτό το πρόγραμμα είναι αυτά που με έχουν εμπνεύσει, που με έχουν κάνει να σκεφτώ και να αισθανθώ, αυτά που τελικά με έχουν αλλάξει. Ο κόσμος είναι ένα λίγο καλύτερο μέρος ακριβώς επειδή κάποιοι ντοκιμαντερίστες είναι εκεί έξω, επιτελώντας ένα έργο, εκπληρώνοντας μια αγγελική αποστολή. Και αυτό για μένα είναι ανεκτίμητο».