Της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΌΛΙΑ

Μαριάν Ιλέν και Λέοναρντ Κοέν: Ένας μεγάλος έρωτας, που γεννήθηκε στην  Ύδρα το ’60 και νίκησε τον χρόνο, γίνεται ένα συγκινητικό ντοκιμαντέρ από τον Νικ Μπρούμφιλντ και ανοίγει την αυλαία του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

We met when we were almost young deep in the green lilac park
You held on to me like I was a crucifix, as we went kneeling through the dark.
Oh, so long, Marianne, it’s time that we began
to laugh and cry and cry and laugh about it all again.

«So long, Marianne»  – Leonard Cohen, 1967

Ενα από τα πιο όμορφα τραγούδια του Λέοναρντ Κοέν ξεκινά από την μποέμ Ύδρα το 1960, όταν εκείνος γνώρισε τη Νορβηγίδα Μαριάν Ιλέν, που έμελλε να γίνει μούσα του και σχέση ζωής. Εκείνη βρισκόταν στο νησί με τον έξι μηνών γιο της Άξελ. Μόλις την είχε εγκαταλείψει ο σύζυγός της. Ερωτεύτηκαν αμέσως. Για τα επόμενα σχεδόν δέκα χρόνια ζούσαν ανάμεσα σε Ύδρα, Νέα Υόρκη και Μόντρεαλ. Ο έρωτάς τους ενέπνευσε τραγούδια όπως το «So long, Marianne» και το «Bird on a wire». Η φωτογραφία της Μαριάν τυλιγμένη με λευκή πετσέτα να ποζάρει χαμογελαστή στο μικρό τους γραφείο στην  Ύδρα έγινε το οπισθόφυλλο του άλμπουμ Songs from a Room (1969) του Κοέν. Στην πορεία, την οποία μοιραία σημάδεψε η διαδρομή του θρυλικού Καναδού τραγουδοποιού με όλα τα πάνω και τα κάτω της, οι δρόμοι της Μαριάν και του Λέοναρντ χώρισαν. Ο δεσμός που τους έδενε όμως δεν χάθηκε ποτέ. Το 2016 η Μαριάν αρρώστησε. Ο Λέοναρντ την αποχαιρέτησε με τον δικό του(ς) τρόπο: «Να ξέρεις ότι είμαι τόσο κοντά σου, που αν τεντώσεις το χέρι σου νομίζω ότι μπορείς να φτάσεις το δικό μου. Ξέρεις ότι πάντα σε αγαπούσα για την ομορφιά σου και για τη σοφία σου, αλλά δεν χρειάζεται να πω τίποτα περισσότερο, επειδή τα ξέρεις όλα αυτά. Τώρα όμως θέλω μόνο να σου ευχηθώ ένα πολύ καλό ταξίδι. Αντίο, παλιά φίλη. Ατελείωτη αγάπη μου, θα τα πούμε σύντομα στο τέλος του δρόμου». Ο ίδιος «έφυγε» τέσσερις μήνες αργότερα. Αυτός ο κινηματογραφικός έρωτας-σταθμός έγινε ντοκιμαντέρ από τον βρετανό σκηνοθέτη Νικ Μπρούμφιλντ (Whitney: Can I Be Me, Biggie and Tupac, Kurt & Courtney  κ.ά.). Το Μαριάν & Λέοναρντ: Λόγια αγάπης είναι, θα έλεγε κανείς, μια προσωπική υπόθεση του σκηνοθέτη, καθώς ο ίδιος υπήρξε με έναν τρόπο μέρος της ιστορίας που αφηγείται. Ο Μπρούμφιλντ έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για τη Μαριάν Ιλέν. Τη γνώρισε επίσης στην  Ύδρα το 1968, όπου βρέθηκε ως νεαρός φωτογράφος. Έγινε φίλος, αλλά και εραστής της. Ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά: « Ήμουν ένας μάλλον χαμένος 20άχρονος που αναζητούσε την περιπέτεια όταν βρέθηκα στην Ύδρα. Είχα την καλή τύχη να γνωρίσω τη Μαριάν, η οποία, μεταξύ άλλων, με έπεισε να κάνω την πρώτη μου ταινία. Την προηγούμενη χρονιά την είχε επισκεφτεί ο Ντ.Α. Πενιμπέικερ και την είχε κινηματογραφήσει μαζί με τον μικρό γιο της Άξελ. Τη θυμάμαι να μου δείχνει το Don’t Look Back (σ.σ. το ντοκιμαντέρ του Πενιμπέικερ για τον Μπομπ Ντίλαν) κάτω από τα ελληνικά άστρα και μετά να μου παίζει μουσικές του Λέοναρντ. Ήταν μια από τις πιο μαγικές στιγμές της ζωής μου και την κρατώ μέσα μου από τότε. Με το ντοκιμαντέρ Μαριάν & Λέοναρντ:Λόγια αγάπης κλείνει για μένα ένας κύκλος. Βρήκαμε το υλικό του Ντ.Α. Πενιμπέικερ, που είχε γυριστεί πριν από τόσα χρόνια, και το χρησιμοποιήσαμε στο φιλμ. Ο Ντ.Α. Πενιμπέικερ, η Μαριάν και ο Λέοναρντ παραμένουν οι μεγαλύτερες επιρροές μου και ήταν πραγματικό προνόμιο για μένα να κάνω αυτή την ταινία». Το Μαριάν & Λέοναρντ: Λόγια αγάπης είναι μια αφιέρωση σε εκείνα τα γεμάτα ήλιο και ερωτισμό ελληνικά καλοκαίρια, αλλά και σε όσους μποέμ τα έζησαν χωρίς δεύτερες σκέψεις, επέζησαν ή κάηκαν. Ακόμη, ένας φόρος τιμής στους πρώτους νεανικούς έρωτες, όπως αυτός της Μαριάν και του Μπρούμφιλντ. Και κυρίως ένας ύμνος στο εξαιρετικό ταλέντο του Κοέν, τη larger than life καριέρα του, αλλά και τους δαίμονές του. Οι γυναίκες έδωσαν στον σπουδαίο μουσικό τεράστια έμπνευση. Η Μαριάν Ιλέν ήταν η πρώτη εκείνη έμπνευση, ίσως και η παντοτινή του…